Czy polskie sądy zaczęły orzekać na korzyść banków w kwestii waloryzacji kapitału kredytu frankowego? Komentarz do najnowszych orzeczeń Sądu Okręgowego w Gdańsku i Sądu Okręgowego w Elblągu

Pomimo upływu ponad dwóch miesięcy od czasu głośnego wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 czerwca 2023 r. sygn. akt C-520/21 w opinii publicznej nadal nie milkną echa co do skutków tego orzeczenia zarówno dla banków, jak i kredytobiorców.

W tym miejscu należy przypomnieć, że jednym z najważniejszych poglądów wyrażonych wtedy przez TSUE było stwierdzenie, że:

„Prawo Unii Europejskiej nie stoi na przeszkodzie temu, by w przypadku uznania umowy kredytu hipotecznego zawierającej nieuczciwe warunki za nieważną, konsumenci żądali od banku rekompensaty wykraczającej poza zwrot zapłaconych rat miesięcznych. Prawo to stoi natomiast na przeszkodzie temu, by banki dochodziły podobnych roszczeń względem konsumentów”.

Użycie przez TSUE dość „nieostrego” pojęcia, jakim jest właśnie „rekompensata”, sprawiło, że banki uruchomiły kolejną kampanię polegającą na kierowaniu w stronę kredytobiorców roszczeń o waloryzację kapitału wypłaconego przed wieloma laty kredytu. Powodem miałaby być zmiana siły nabywczej pieniądza. W ocenie przedstawicieli sektora bankowego, TSUE rzekomo nie wypowiedział się wprost na temat tego typu roszczeń i mogą one być dochodzone na drodze sądowej. W ich publicznych wypowiedziach często padają stwierdzenia, jakoby waloryzacja kapitału nie mogła być traktowana jako rekompensata, a zatem wyrok TSUE nie stoi na przeszkodzie formułowaniu takich roszczeń pod adresem konsumentów.

Wyślij dokumenty do bezpłatnej analizy umowy

Pierwsze (nieprawomocne) wyroki polskich sądów po orzeczeniu TSUE

Wszelkie orzeczenia odbiegające od utartej linii orzeczniczej polskich sądów stanowią dla banków szansę na podsycenie kampanii mającej na celu zniechęcenie frankowiczów od poszukiwania ochrony swoich praw na drodze sądowej. Kiedy tylko wydany zostaje wyrok niekorzystny dla kredytobiorców, banki natychmiast przystępują do „rozdmuchania” swoich argumentów, chcąc wzbudzić większy niepokój wśród osób, które wciąż wahają się nad skierowaniem sprawy do sądu.

Pretekstem do takich działań są dwa niedawne nieprawomocne wyroki Sądu Okręgowego w Gdańsku oraz jeden nieprawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Elblągu. Wszystkie te sprawy łączy fakt przyznania przez sąd bankom zwaloryzowanego świadczenia kapitału po unieważnieniu umowy kredytu frankowego.

Pierwszy z nich, wydany przez Sąd Okręgowy w Gdańsku dnia 28 czerwca 2023 r., sygn. akt XV C 18/22 to wyrok wstępny. Takie orzeczenie cechuje się tym, że sąd uznając za usprawiedliwione roszczenie co do samej zasady, orzeka o nim tylko w takim zakresie, pozostawiając natomiast rozstrzygnięcie co do wysokości roszczenia na czas późniejszy. Sąd rozpatrujące tę sprawę stwierdził, że bankowi, co do zasady, należy się waloryzacja kapitału, a pojęcie „rekompensaty”, jakim posłużył się TSUE, uznał za nieostre, nieznane w polskim systemie prawnym.

Drugim z orzeczeń był wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 2 sierpnia 2023 r., sygn. akt XV C 39/22. Sąd przyznając bankowi zwaloryzowane świadczenie, stwierdził, że orzecznictwo TSUE nie powinno pozbawiać prawa do waloryzacji świadczenia, czyli jego urealnienia po utracie siły nabywczej pieniądza.

Komentarz Kancelarii

Wyroki z Gdańska i Elbląga to, póki co, jednostkowe przypadki, których skutki, znacząco „rozdmuchane” przez banki, mają stanowić element machiny propagandowej przeciw kredytobiorcom. Na chwilę obecną Frankowicze nie powinni niepokoić się tymi orzeczeniami, a to z uwagi na fakt, że żadne z nich nie jest prawomocne i z dużą dozą pewności, wszystkie zostaną zmienione przez sądy II instancji (Sąd Apelacyjny w Gdańsku). Następną kwestią są kolejne pytania prejudycjalne, zadane przez Sąd Okręgowy w Warszawie, tym razem dotyczące konkretnie waloryzacji kapitału kredytu.

Na kanwie omawianych wyroków zaczęły pojawiać się także rozsądne głosy przedstawicieli doktryny prawa, zgodnie z którymi, nie można twierdzić, że TSUE w czerwcowym orzeczeniu rozstrzygnął sprawę korzystania z kapitału, ale nie powiedział nic o waloryzacji, ponieważ o tę kwestię również był pytany przez polski sąd. Jeśli TSUE w odpowiedzi na to pytanie orzeka, że bankowi nie przysługuje żadne świadczenie dodatkowe poza zwrotem kapitału, to dotyczy to również kwestii waloryzacji. TSUE zbiorczo odniósł się do wszystkich wymienionych wyżej roszczeń jako do „rekompensat”. Czytając uzasadnienie orzeczenia z dnia 15 czerwca 2023 r., jest to w zasadzie oczywiste.

Jednym z argumentów banków w tych sprawach jest odmienna interpretacja przepisu art. 358(1) § 4 Kodeksu cywilnego który stanowi, że:

„z żądaniem zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa”.

Banki, opierając się na starych, zapadłych bowiem przeszło 10 lat temu, orzeczeniach TSUE i Sądu Najwyższego, twierdzą, że fakt, iż uznana za nieważną umowa została zawarta przez przedsiębiorcę (bank) i w ramach tego przedsiębiorstwa, nie wyłącza waloryzacji świadczenia.

W obecnych realiach jest to wnioskowanie całkowicie błędne.

Po pierwsze, orzeczenia te zapadły w zupełnie innych stanach faktycznych, w sprawach z udziałem wyłącznie podmiotów gospodarczych, a więc miały zupełnie inny kontekst. Jeśli chodzi o sprawy frankowe, a co wyprowadzić można z czerwcowego orzeczenia TSUE, konsument jest słabszą stroną stosunku obligacyjnego, która nie posiada specjalistycznej wiedzy, kieruje się zaufaniem do banku, wobec czego należy mu się większa ochrona. Bank z kolei posiada kompletną wiedzę, doświadczenie i środki, aby unikać zawierania umów, które mogą być dotknięte sankcją nieważności. To na banku, jako podmiocie profesjonalnym, ciąży odpowiedzialność i to on powinien ponosić w większym stopniu negatywne sankcje stwierdzenia nieważności sporządzonej przez siebie umowy kredytu.

Pomimo zatem jednostkowych niekorzystnych orzeczeń polskich sądów, Frankowicze nie powinni mieć obecnie powodów do niepokoju. Niezależnie od tego, że jak twierdzi znacząca część środowiska prawniczego, kwestia niedopuszczalności żądania przez bank waloryzacji wypłaconego przed laty kapitału została już przez TSUE jednoznacznie rozstrzygnięta w czerwcu, Trybunał w najbliższych miesiącach ponownie zajmie się tym aspektem spraw frankowych, udzielając odpowiedzi na pytania prejudycjalne Sądu Okręgowego w Warszawie.

Niewykluczone, że TSUE skorzysta w tej sytuacji z tzw. „trybu uproszczonego” odnoszącego się do formy odpowiedzi. Dotyczy to spraw, kiedy pytanie skierowane do Trybunału jest identyczne z pytaniem, w którego przedmiocie Trybunał już orzekł, a także jeżeli odpowiedź na pytanie prejudycjalne można wywieść w sposób jednoznaczny z orzecznictwa lub jeśli odpowiedź na pytanie nie pozostawia żadnych uzasadnionych wątpliwości. Należy podkreślić, że postanowienie z uzasadnieniem wydane w „trybie uproszczonym” ma takie samo znaczenie i taką samą moc wiążącą jak wyrok TSUE.

Możliwe zatem, że na ostateczne i niepodważalne zbicie nowej argumentacji banków przyjdzie kredytobiorcom oczekiwać przez znacznie krótszy czas, aniżeli ma to miejsce w sprawach rozpoznawanych przez TSUE w „zwykłym” trybie.

*****

Ważne kwestie dotyczące spraw Frankowiczów oraz Złotówkowiczów poruszymy regularnie na Blogu Kancelarii.

Radcy prawni oraz doradcy podatkowi pracujący w ramach GALIŃSKI & KLEINA Kancelarii Radców Prawnych Sp. p. w Gdańsku posiadają ponad 15-letnie doświadczenie zdobyte w ramach doradztwa świadczonego na rzecz przedsiębiorców (MSP) oraz klientów indywidualnych. Zespół ds. sporów z bankami Kancelarii GALIŃSKI & KLEINA posiada wiedzę oraz kompetencje, aby pomóc Państwu w każdej skomplikowanej sprawie z zakresu kredytów ze zmiennym oprocentowaniem zależnym od wskaźnika WIBOR oraz waloryzowanych walutami obcymi (w tym frankiem szwajcarskim).

Jeżeli zainteresował Państwa ten temat i chcieliby Państwo zadać pytanie, skorzystać z usług doradztwa prawnego lub podatkowego oferowanych przez naszą Kancelarię, w tym powierzyć nam prowadzenie sprawy dotyczącej swojego kredytu, zapraszamy do bezpośredniego kontaktu. Udzielamy porad podczas spotkań w Kancelarii, jak również drogą mailową lub telefonicznie / zdalnie. Prowadzimy sprawy sądowe na terenie całej Polski.

Zaplanuj spotkanie w trybie online

Paweł Galiński

Partner, radca prawny

Szef Zespołu ds. sporów z bankami

 

Maciej Smoliński 

Aplikant radcowski

Członek Zespołu ds. sporów z bankami

GALIŃSKI & KLEINA Kancelaria Radców Prawnych Sp. p.

ul. Ks. Jerzego Popiełuszki 24a/4, 80-864 Gdańsk

email: biuro@gklaw.pl

tel.: +48 58-351-48-44

tel.: +48 608 – 311 – 704