„Usunięcie” WIBORU z umowy kredytowej w PLN

WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) to wskaźnik wysokości oprocentowania na rynku międzybankowym w Polsce, czyli tego, po jakim koszcie banki pożyczają sobie pieniądze nawzajem. Na jego wysokość wpływa przede wszystkim wysokość stóp procentowych banku centralnego, ale też czynniki rynkowe. Generalna zasada jest taka, że im stopy procentowe w Polsce są wyższe, tym wyższy jest także WIBOR, a w ślad za tym – oprocentowanie kredytów o zmiennej stopie.

Z jakimi żądaniami występują kredytobiorcy?

W związku z dynamiczną zmianą wysokości stóp procentowych, a co za tym idzie, wzrostem oprocentowania rat kredytów, na które składa się marża + wskaźnik WIBOR 3M lub WIBOR 6M, klienci mogą wystąpić z roszczeniem przeciwko bankowi, który udzielił im kredytu. Posiadacze kredytów złotówkowych mogą iść do sądu, wykazując abuzywność klauzul zawartych w ich umowach kredytowych. Dysponentem roszczenia jest strona powodowa. Najbardziej bezpiecznym żądaniem pozwu jest usunięcie wskaźnika WIBOR z umowy i dalsza jej realizacja poprzez oprocentowanie oparte wyłącznie na marży banku. W ten sposób de facto kredyt byłby stabilny i o wiele tańszy. W przypadku uznania przez sąd wskaźnika WIBOR za bezskuteczny, po stronie banku powstałoby zobowiązanie do zwrotu nadpłaconych odsetek.

Innym rozwiązaniem jest żądanie ustalenia, że umowa jest w całości nieważna, albowiem wadliwa jest cała klauzula oprocentowania. Usunięcie tych postanowień z umowy powoduje, że taki kredyt przestaje być kredytem – z uwagi na brak wynagrodzenia banku za udzielenie kapitału. Skutkiem byłoby wzajemne rozliczenie się ze świadczeń, czyli bank zwróciłby całość rat, a kredytobiorcy kapitał. Dla posiadaczy nowych kredytów byłoby to utrudnione zadanie, trudno bowiem oczekiwać, że przeciętny konsument ma wolne kilkaset tysięcy złotych na natychmiastowe uregulowanie zobowiązania.

Każdy z powyższych wariantów, zależy od konkretnej umowy. Jednym z możliwych scenariuszy jest postulat o niezwiązanie klauzulami niedozwolonymi dotyczącymi oprocentowania stawką WIBOR i marży banku. Skutek prawny oznacza wówczas pozostawienie kredytu bez oprocentowania w ogóle, a skutek ekonomiczny to zwrot odsetek uiszczonych wcześniej przez kredytobiorcę na rzecz banku. W dalszym czasie umowa działa tak, że raty kredytu zawierają jedynie kwotę kapitału. Drugi wariant to roszczenie o niezwiązanie klauzulą dotyczącą tylko stawki WIBOR. Skutki prawne i ekonomiczne są podobne. Zwrot dotyczy tylko wysokości odsetek wynikających z WIBOR, w dalszym biegu raty zawierają kapitał oraz odsetki wynikające z marży banku. Istnieją również takie umowy kredytowe, które można uznać za nieważne. Kredytobiorca zwraca kwotę udostępnionego kapitału, a bank zwraca wszelkie uiszczone raty.

Gdy dochodzi do ustalenia niezwiązania konsumenta klauzami niedozwolonymi, bank zwraca kwoty wpłacone z ich tytułu, a w dalszym biegu umowa rozliczana jest bez oprocentowania. W przypadku wyłączenia tylko klauzuli dotyczącej WIBOR – raty będą zawierać marżę banku. W takim przypadku kredytobiorca otrzyma zwrot wszelkich środków wpłaconych do banku z tytułu umowy, sam natomiast będzie zobowiązany do zwrotu udostępnionego kapitału.

Wyślij dokumenty do bezpłatnej analizy umowy

Podstawy prawne żądań kredytobiorców

Klienci banków, kierując żądania dotyczące WIBOR-u, wskazują na abuzywność postanowień umownych. W jednej ze spraw, która została wytoczona 21 lutego 2022 r przed Sądem Okręgowym w Warszawie o sygn. akt XXVIII C 4121/22 klient, w żądaniu głównym wniósł o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu Kredyt Mieszkaniowy (…) z oprocentowaniem zmiennym nr (…) (zwanej dalej jako „Umowa”) i zasądzenie od pozwanego Banku na rzecz powoda kwoty 347 491,66 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 17 lutego 2022 r. do dnia zapłaty z uwagi na bezwzględną nieważność wyżej wskazanej Umowy na podstawie art. 58 § 1 i 2 k.c. W roszczeniach ewentualnych, zgłoszonych na wypadek nieuwzględnienia żądań głównych powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego Banku kwoty 251 044,98 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 17 lutego 2022 r. do dnia zapłaty oraz ustalenie, że postanowienia zawarte w § 1 pkt 14, § 2 ust. 6 i 8 „Części szczególnej Umowy” oraz w § 1 pkt 27 i § 5 ust. 1-4 „Części ogólnej Umowy” stanowią niedozwolone postanowienia umowne i nie wiążą powoda od chwili zawarcia Umowy. W kolejnym żądaniu ewentualnym, zgłoszonym na wypadek uznania przez sąd, że Umowa zawiera niedozwolone postanowienia umowne i powinna dalej obowiązywać, jednak ze wskaźnikiem innym niż WIBOR, powód wniósł o ustalenie, że Umowa obowiązuje ze wskaźnikiem WKF (Wskaźnik Kosztów Finansowania).

Klient banku wskazywał, że zawarta Umowa zawiera niedozwolone postanowienia umowne, które w jego ocenie skutkują, bądź nieważnością Umowy, bądź bezskutecznością tych postanowień i dalszym obowiązywaniem Umowy w kształcie ich pozbawionym. Wskazał przy tym na postanowienia Umowy określające zasady kształtowania stawki oprocentowania w oparciu o wskaźnik WIBOR 6M. Zdaniem klienta banku, postanowienia te określają główne świadczenia stron, nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny oraz nie zawierają warunków ustalania przez bank wskaźnika WIBOR, mającego wpływ na wysokość oprocentowania kredytu. Niezależnie od powyższych zarzutów klienta, nieważność Umowy klient banku wywiódł także ze sprzeczności umowy kredytu z przepisami prawa, tj. z art. 69 ust. 2 Prawa bankowego i art. 353 1 k.c.

Jakie orzeczenia zapadły dotychczas w takich sprawach? (wstępne, w trybie zabezpieczenia, w I instancji itp.)

W dniu 3 listopada 2022 r. Sąd Okręgowy w Katowicach w sprawie o sygn. akt I Co 556/22 wydał postanowienie zabezpieczające, w którym zdecydował, że do czasu prawomocnego zakończenia postępowania sądowego bank ING Bank Śląski zostaje pozbawiony prawa doliczania WIBOR-u do raty kredytowej. W rezultacie rata kapitałowo-odsetkowa kredytobiorcy obniżyła się o około 5 000 zł. Sąd wydał postanowienie o zabezpieczeniu powództwa poprzez usunięcie z treści umowy parametru WIBOR i pozostawieniu w umowie jedynie stałej marży banku. Sąd uznał za zasadny wniosek o zabezpieczenie wystosowany przez kredytobiorców, w którym twierdzili oni, że bank nieprawidłowo poinformował ich o ekonomicznych konsekwencjach zmiany wysokości oprocentowania oraz o faktycznej skali ryzyka związanego ze zmienną stopą procentową (faktu, że jest ono niczym nieograniczone). Konsumenci podnosili również, iż wadliwy jest sposób ustalania oprocentowania umownego w oparciu o stopę referencyjną WIBOR. Sąd Okręgowy w Katowicach po rozpatrzeniu zażalenia banku uznał je za zasadne i oddalił wniosek o zabezpieczenie roszczenia (postanowienie z dnia 22 grudnia 2022 r., sygn. akt I Cz 123/22). Oznacza to, że postanowienie o zabezpieczeniu roszczenia przestaje istnieć w obrocie prawnym (nie wywiera skutków), a kredytobiorcy zobowiązani są do dokonywania dalszej spłaty kredytu na dotychczasowych zasadach, czyli z uwzględnieniem kluczowego wskaźnika referencyjnego WIBOR w racie kredytu (rata wraca do poziomu ok. 6700 zł).

Kolejno, w sprawie przeciwko bankowi Credit Agricole, Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieście unieważnił umowę kredytu hipotecznego w złotych. Wyrok dotyczył kredytu z 2006 r. Sąd uznał, że mechanizm zmiany oprocentowania kredytu w banku Credit Agricole nie był transparentny. Wobec braku możliwości kontynuowania umowy po usunięciu z niej zapisów dotyczących zmiany oprocentowania, sąd zdecydował o jej unieważnieniu w całości.

Unieważnienie kredytu opartego na wskaźniku WIBOR – wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach z dnia 27 marca 2018 roku sygn. akt I C 1139/16, w którym z uwagi na niejasne zasady ustalania oprocentowania ze stawką WIBOR unieważniono umowę kredytu gotówkowego PKO BP. Wyrok ten jest prawomocny.

Sąd Rejonowy dla Warszawy – Woli w Warszawie II Wydział Cywilny w postanowieniu z dnia 15 grudnia 2022 r. o sygn. akt II C 1 /22 w sprawie przeciwko BNP Paribas o ustalenie i zapłatę, udzielił powodowi zabezpieczenia roszczenia poprzez uregulowanie, że do prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy, klient banku nie jest zobowiązany do spłaty rat kredytu oraz innych kosztów związanych z zaciągniętym kredytem gotówkowym. Nadto, sąd nakaz bankowi nie składać oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu oraz zobowiązał bank, aby nie przekazywał informacji o niespłaceniu przez klienta banku rat kredytu, do Biura Informacji Kredytowej lub każdemu innemu podmiotowi obrotu gospodarczego.

Jeżeli zainteresował Państwa ten temat i chcieliby Państwo skorzystać z usług doradztwa prawnego lub podatkowego oferowanych przez naszą Kancelarię, w tym powierzyć nam prowadzenie sprawy dotyczącej swojego kredytu, zapraszamy do bezpośredniego kontaktu. Zespół ds. sporów z bankami Kancelarii GALIŃSKI & KLEINA posiada wiedzę oraz kompetencje, aby pomóc Państwu w każdej skomplikowanej sprawie z zakresu kredytów, w tym także w uzyskaniu zabezpieczenia przed i w trakcie sprawy sądowej. Udzielamy porad podczas spotkań w Kancelarii, jak również drogą mailową lub telefonicznie / zdalnie. Prowadzimy sprawy kredytowe na terenie całej Polski.

Zaplanuj spotkanie w trybie online

Paweł Galiński

Partner, radca prawny

Szef Zespołu ds. sporów z bankami

 

Marcin Rodziewicz

Radca prawny

Członek Zespołu ds. sporów z bankami

 

GALIŃSKI & KLEINA Kancelaria Radców Prawnych Sp. p.

ul. Ks. Jerzego Popiełuszki 24a/4, 80-864 Gdańsk

email: biuro@gklaw.pl

tel.: +48 58-351-48-44

tel.: +48 608 – 311 – 704