Czynsz zamiast alimentów ? A co z podatkiem ?

W myśl obowiązujących przepisów prawa podatkowego świadczenia alimentacyjne uzyskiwane przez osobę uprawnioną korzystają ze zwolnienie z podatku dochodowego od osób fizycznych. Odpowiednia regulacja w tym zakresie została przewidziana w treści art. 21 ust. 1 pkt 127 Ustawy o PIT, zgodnie z którym wolne od podatku dochodowego są alimenty:

1. na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25 roku życia, oraz dzieci bez względu na wiek które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymują zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną;
2. na rzecz innych osób niż wymienione w lit.a otrzymane na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 700 zł.

W trakcie naszej praktyki radcowskiej wielokrotnie spotykamy się z sytuacją w której dłużnik alimentacyjny podejmuje działania mające na celu utrudnienie wyegzekwowania od niego należności alimentacyjnych. W szczególności problemy takie pojawiają się w przypadku gdy dłużnik nie uzyskuje regularnych dochodów, np. z umowy o pracę i nie posiada majątku zdatne do egzekucji.

W jednym ze znanych nam przypadków wierzyciel, z uwagi na niemożność wyegzekwowania w postępowaniu egzekucyjnym całości należnych mu alimentów od dłużnika alimentacyjnego, postanowił zamienić formę otrzymywania części alimentów na prawo do pobierania pożytków z tytułu najmu jednego lub kilku lokali znajdujących się w nieruchomości należących do dłużnika alimentacyjnego. Sposobem na to byłoby bezpośrednie pobieranie czynszów od wynajmujących lokale, za zgodą i upoważnieniem dłużnika alimentacyjnego. Ponadto wierzycielowi przysługiwałoby prawo do dysponowania lokalami dłużnika alimentacyjnego i prawo do pobierania z tego tytułu pożytków, jak również ciążyłby obowiązek pokrywania kosztów związanych z odpowiednim utrzymaniem nieruchomości. Różnica tych kwot stanowiłaby podstawę zapłaty należnych alimentów.

Na kanwie powyższej sprawy pojawiło się pytanie, czy kwota otrzymywanych w ten sposób przez wierzyciela świadczeń pieniężnych będzie korzystać ze zwolnienia podatkowego przewidzianego dla alimentów ?

Z uwagi na to, że sytuacja taka nie została wprost przewidziana w przepisach prawa podatkowego niezbędne okazało się sięgnięcie do regulacji prawa cywilnego. W zakresie dopuszczalności uznania uiszczanych przez osoby trzecie czynszów najmu za świadczenia alimentacyjne należne wierzycielowi od dłużnika wskazać należy, iż zgodnie z art. 659 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Stąd uzyskiwany od najemcy przez wynajmującego czynsz jest świadczeniem ekwiwalentnym za możliwość używania danej rzeczy, w rozpatrywanym przypadku lokalu. Czynsz z najmu, z uwagi na odmienną podstawę prawną świadczenia oraz dodatkowo brak tożsamości po stronie dłużników, nie może więc stanowić jednocześnie świadczenia alimentacyjnego.

Biorąc to pod uwagę, Minister Finansów uznał, iż zawarcie przez wierzyciela i dłużnika umowy, na mocy której wierzyciel w ramach odzyskiwania wierzytelności od tego dłużnika miałby pobierać czynsz z lokali mieszkalnych należących do dłużnika alimentacyjnego, nie oznacza zmiany charakteru tego świadczenia z czynszu na alimenty. W tej sytuacji pobieranie przez wierzyciela pożytków z tytułu czynszu z najmu lokali będących w dyspozycji wierzyciela, za zgodą właściciela, będzie równoznaczne z osiąganiem przychodów z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz innej umowy o podobnym charakterze.

Tym samym Minister Finansów stwierdził, że uzyskane z tego tytułu przychody nie mogą równocześnie stanowić alimentów kwalifikowanych do przychodów z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy. W konsekwencji, nie może mieć również zastosowania zwolnienie przedmiotowe dotyczące alimentów, określone w art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy.

Warto zaznaczyć, że wcześniej w tego typu sprawach organy podatkowe prezentowały korzystne dla podatników stanowisko, co potwierdza m.in. interpretacja indywidualna z dnia 08 października 2014 r., nr ILPB2/415-798/14-2/WS, wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu.

Jeśli mają Państwo pytania w związku z powyższym tematem, prosimy o kontakt z Kancelarią. Nasi prawnicy udzielają porad podczas spotkań w Kancelarii, jak również drogą mailową, telefonicznie oraz za pośrednictwem Skype.

Paweł Galiński

radca prawny

Galiński & Kleina Kancelarie Radców Prawnych