Darowizna od rodziny na zakup mieszkania – skutki podatkowe

W polskich warunkach otrzymanie przez dziecko od rodziców darowizny środków pieniężnych na zakup mieszkania jest dość powszechnym zdarzeniem. Aktualnie obowiązujące przepisy prawa podatkowego umożliwiają uniknięcie opodatkowania takiej darowizny pod warunkiem, że zostanie ona zgłoszona do urzędu skarbowego. Co zrobić jednak gdy zapomnimy w odpowiednim czasie zgłosić fakt otrzymania darowizny od rodziny ?

38.548 zł objęte zwolnieniem podatkowym

Jeżeli dziecko otrzymało darowiznę od dwójki rodziców, to istnieje możliwość uniknięcia obowiązku zapłaty podatku od kwoty darowizny sięgającej 38.548 zł. Wynika to z faktu, że Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn przewiduje w takim przypadku dwa rodzaje zwolnień spod opodatkowania.

W art. 4 ust. 1 pkt 5 tej ustawy czytamy: „Zwalnia się od podatku nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 9 637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19 274 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami;”.

W art. 9 ust. 1. pkt 1 tej ustawy zaś: „Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9 637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;”.

Art. 15 ust. 1 tej ustawy zawiera następującą regulację: „Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, według następujących skali (dla nabywców zaliczanych do I grupy podatkowej):

Prawo do dwóch zwolnień podatkowych

Jak wynika z przedstawionych powyżej regulacji w przypadku otrzymania darowizny do darczyńców zaliczanych do I grupy podatkowej (rodzice) należy wziąć pod uwagę możliwość skorzystania z dwóch ulg podatkowych, co efektywnie prowadzić może do zasadniczego obniżenia podstawy opodatkowania. Dopuszczalność zastosowania w niniejszym przypadku obu powyższych zwolnień wynika bezpośrednio z treści obowiązujących przepisów prawa podatkowego,  utrwalonej praktyki organów skarbowych oraz poglądów prezentowanych powszechnie w doktrynie prawa podatkowego.

Jako przykład praktyki organów skarbowych, dopuszczającej zastosowanie w niniejszym przypadku obu wskazanych powyżej zwolnień wskazać należy na pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku z 07.02.2005 r., (PO/005-0006/05). Powyższe oznacza więc, że zwolnienie od podatku od spadków i darowizn określone w art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy obejmuje nabycie w drodze darowizny przez osoby zaliczone do I grupy podatkowej pieniędzy, jeżeli przeznaczone zostaną na cele wymienione w tym przepisie (w tym na wkład budowlany, w związku z nabyciem spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego). Zwolnieniu podlega więc łącznie kwota 19 274 zł.

Ponadto, na podstawie art. 9 ust. 1 pkt 1 tej ustawy opodatkowaniu nie podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własność rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości nieprzekraczającej 9637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej. Pieniądze zaliczane są do rzeczy sui generis, tzn. do rzeczy oznaczonych co do gatunku, ponieważ ich wartość nie wynika z właściwości fizycznych, lecz gwarancji, jakie zapewnia Państwo ich sile nabywczej. Zatem nabycie od rodziców środków pieniężnych powoduje wyłączenie z podstawy opodatkowania każdego stosunku do każdego z nich odrębnie kwoty 9637 zł, co daje łącznie kwotę 19 274 zł.

Organy podatkowe potwierdzają

Należy wyraźnie podkreślić, że organ podatkowy, po dokonaniu analizy przedstawionego stanu faktycznego, doszedł do wniosku, że podziela w pełni stanowisko wnioskodawców, iż darowizna środków pieniężnych przez rodziców na rzecz dziecka nie spowoduje objęcia opodatkowaniem kwoty 38 548 zł, wobec zasadności zastosowania dwóch podstaw zwolnienia. Analogiczne stanowisko przedstawione zostało także w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu (PD-II/436-0014/06/KK) a ponadto w decyzji Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Gdańsku z dnia 3 czerwca 2011 r., znak: PP-1I/4300-296/11, nr systemowy: 8403305/U, w związku z czym uznać można, że w tym zakresie funkcjonuje utrwalona praktyka orzecznicza organów skarbowych. W tym samym kierunku wypowiadają się przedstawiciele nauki prawa podatkowego.

Podsumowując, przedstawione powyżej informacje należy stwierdzić, że nawet jeżeli obdarowany zapomni zgłosić do urzędu skarbowego darowiznę otrzymaną od rodziców w celu zakupu mieszkania, to w świetle obowiązujących przepisów powinna być ona uznana za zwolnioną od opodatkowania do kwoty 38.548 zł.

• interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku w dniu 7 lutego 2005 r. (PO/005-0006/05);
• interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu (PD-II/436-0014/06/KK);
• decyzja Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Gdańsku z dnia 3 czerwca 2011 r., znak: PP-1I/4300-296/11, nr systemowy: 8403305/U.

Joanna Kleina

radca prawny

Galiński & Kleina Kancelarie Radców Prawnych