Fundacja rodzinna – co to jest i kiedy warto ją założyć?

Czym jest Fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna to instytucja wprowadzona do polskiego porządku prawnego Ustawą z dnia 26 stycznia 2023 r., służąca do zarządzania majątkiem rodzinnym oraz ochrony interesów określonych beneficjentów. Fundacja rodzinna to sposób na sukcesję, którą przeprowadza się wyłącznie raz na kilka pokoleń. Fundator decyduje o celach, zasadach działania Fundacji rodzinnej i jej beneficjentach. Fundacja rodzinna pozwala także na wycofanie się z aktywnego prowadzenia biznesu bez utraty dochodów. Można przyjąć, w pewnym uproszczeniu, że ramy prawna działania polskiej fundacji rodzinnej zostały zainspirowane zasadami, na których od szeregu lat funkcjonują w innych państwach fundacje prywatne (w państwach kontynentalnych) oraz trusty (w systemie anglosaskim). W trakcie pierwszego roku funkcjonowania w Polsce tej nowej instytucji prawnej zarejestrowana już ponad 1000 fundacji rodzinnych co pokazuje, że była to instytucja prawna oczekiwana przez polskie społeczeństwo i należy spodziewać się dalszego wzrostu zainteresowania tym rozwiązań prawnym.

Kluczowe cechy Fundacji rodzinnej:

1. Cel i Misja: Fundacja rodzinna może mieć szeroki zakres celów, które mogą obejmować wspieranie edukacji, zdrowia, działalności charytatywnej, a także ochronę majątku rodziny i jego przekazywanie kolejnym pokoleniom lub innym beneficjentom.
2. Struktura Prawna: Fundacja rodzinna jest niezależnym podmiotem, co oznacza, że jest całkowicie odrębną osobą prawną od swoich założycieli i beneficjentów. Ma własny zarząd, organy i strukturę organizacyjną.
3. Zarządzanie Majątkiem: Fundacja rodzinna zarządza majątkiem, który do niej wniesiono, co może obejmować nieruchomości, udziały w spółkach, instrumenty finansowe, dzieła sztuki i inne aktywa. Zarząd Fundacji dba o to, aby majątek ten był odpowiednio inwestowany i dystrybuowany.
4. Beneficjenci: Beneficjentami Fundacji rodzinnej są najczęściej członkowie rodziny fundatora, ale mogą to być również inne osoby (niespokrewnione z fundatorem) lub organizacje zgodnie z wolą fundatora. Co istotne, również sam fundator może być beneficjentem w swojej Fundacji rodzinnej.

Kto powinien zastanowić się nad założeniem Fundacji rodzinnej?

Fundacja rodzinna może być korzystna dla różnych grup osób i rodzin, zwłaszcza tych, które mają znaczący majątek lub specyficzne potrzeby związane z jego zarządzaniem i ochroną. Fundacja rodzinna może być szczególnie korzystna dla rodzin z dużym majątkiem, gdyż jej konstrukcja umożliwia efektywne zarządzanie i inwestowanie dużego majątku, co może przyczynić się do jego pomnażania. Struktura Fundacji rodzinnej służy ochronie majątku przed rozdrobnieniem np. w wyniku dziedziczenia, podziałów majątku czy sporów rodzinnych.

Kolejną grupą, dla której założenie Fundacji rodzinnej może być korzystne, są przedsiębiorcy. Dzięki Fundacji rodzinnej takie osoby mogą zaplanować sukcesję zapewniając płynne przekazanie kontroli i własności kolejnym pokoleniom. Fundacja rodzinna zapewnia także stabilność firmy – umożliwia ona ochronę przedsiębiorstwa przed nieprzewidzianymi i losowymi zdarzeniami, które mogą wpłynąć na stabilność firmy. Fundacja rodzinna pozwala także na wycofanie się z aktywnego prowadzenia biznesu bez utraty dochodów.

Fundacją rodzinną powinny zainteresować się także osoby dbające o poufność i dyskrecję. Fundacja rodzinna może chronić prywatność rodziny i jej majątku, minimalizując publiczne ujawnianie informacji o majątku i jego właścicielach.

Fundacja rodzinna to elastyczne narzędzie, które może być dostosowane do specyficznych potrzeb i celów, co czyni ją atrakcyjną opcją dla szerokiego spektrum osób i rodzin.

Zaplanuj spotkanie w trybie online

Kiedy Fundacja rodzinna nie będzie dobrym rozwiązaniem?

Choć Fundacja rodzinna może wydawać się korzystnym narzędziem dla wielu rodzin lub przedsiębiorców, nie jest jednak odpowiednia dla wszystkich. Istnieją pewne okoliczności, w których zakładanie Fundacji rodzinnej może nie być korzystne lub być po prostu nieopłacalne:

1. Rodziny z małym majątkiem

• Koszty utrzymania: Założenie i utrzymanie Fundacji rodzinnej wiąże się z kosztami administracyjnymi, prawnymi i podatkowymi. Rodziny z niewielkim majątkiem mogą nie być w stanie pokryć tych kosztów bez uszczerbku dla ich finansów.
• Skala majątku: Jeśli majątek rodziny nie jest na tyle duży, aby uzasadniać koszty i wysiłek związany z zarządzaniem Fundacją, inne formy zarządzania majątkiem mogą być bardziej odpowiednie.

2. Rodziny bez skomplikowanych potrzeb sukcesji

• Prosta sukcesja: Rodziny, które mają proste struktury dziedziczenia i nie przewidują skomplikowanych sytuacji sukcesyjnych, mogą po prostu nie potrzebować Fundacji rodzinnej.
• Brak rozdrobnienia: Jeśli majątek rodziny nie jest zagrożony rozdrobnieniem lub sporami, Fundacja rodzinna może nie być konieczna.

3. Osoby preferujące pełną kontrolę nad majątkiem

• Kontrola bezpośrednia: Fundacja rodzinna wymaga przeniesienia własności określonych składników majątku. Osoby, które chcą zachować pełną, bezpośrednią kontrolę nad swoim majątkiem, muszą liczyć się z tym faktem.

Decyzja o założeniu Fundacji rodzinnej to strategiczny krok, który wymaga starannego rozważenia korzyści oraz potencjalnych kosztów. Fundacje rodzinne oferują szereg zalet związanych z zarządzaniem majątkiem, planowaniem sukcesji i ochroną majątku, ale także wiążą się z pewnymi kosztami i zobowiązaniami. Przed podjęciem decyzji co do założenia Fundacji rodzinnej warto skonsultować się z doświadczonym prawnikiem i doradcą podatkowym.

Organy Fundacji rodzinnej: kluczowe elementy zarządzania majątkiem rodzinnym

Fundacje rodzinne zyskują na popularności jako struktury umożliwiające skuteczne zarządzanie majątkiem rodzinnym oraz jego ochronę dla przyszłych pokoleń. Jednym z kluczowych aspektów funkcjonowania Fundacji rodzinnej są jej organy, które odgrywają istotną rolę w zapewnieniu zgodności funkcjonowania Fundacji z jej celami statutowymi. W tym wpisie przedstawimy najważniejsze informacje o organach Fundacji rodzinnej, ich funkcje oraz znaczenie w kontekście zarządzania majątkiem.

1. Zarząd Fundacji

Zarząd jest centralnym organem Fundacji rodzinnej, odpowiedzialnym za jej bieżące zarządzanie. Do jego głównych zadań należą:

• Realizacja celów Fundacji: Zarząd dba o to, aby Fundacja realizowała cele określone w statucie. Może to obejmować działalność charytatywną, wsparcie edukacyjne dla członków rodziny, inwestycje czy inne przedsięwzięcia zgodne z celem Fundacji oraz przepisami prawa.
• Zarządzanie majątkiem: Zarząd odpowiedzialny jest za podejmowanie decyzji dotyczących inwestycji oraz zarządzania majątkiem Fundacji rodzinnej.

2. Rada Nadzorcza

Rada Nadzorcza pełni funkcję kontrolną i doradczą wobec Zarządu Fundacji rodzinnej. W skład Rady Nadzorczej mogą wchodzić członkowie rodziny, ale także niezależni eksperci, którzy wnoszą zewnętrzną perspektywę i doświadczenie. Powołanie Rady Nadzorczej w Fundacji rodzinnej nie jest obligatoryjne.

Główne zadania Rady Nadzorczej to:

• Kontrola działań zarządu: Rada monitoruje decyzje i działania Zarządu, aby upewnić się, że są one zgodne z celami fundacji oraz interesami beneficjentów.
• Doradztwo strategiczne: Rada Nadzorcza może wspierać Zarząd w podejmowaniu kluczowych decyzji strategicznych, np. dotyczących dużych inwestycji czy zmian w strukturze fundacji.
• Ochrona interesów beneficjentów: Rada ma na celu zapewnienie, że Fundacja działa zgodnie z najlepszymi praktykami i przynosi korzyści określonej grupie beneficjentów, np. członkom rodziny.

3. Zgromadzenie Beneficjentów

Zgromadzenie Beneficjentów to organ, który gromadzi wszystkich uprawnionych do korzyści płynących z Fundacji rodzinnej. Jego rola może się różnić w zależności od statutu fundacji, ale zazwyczaj obejmuje:

• Uczestnictwo w kluczowych decyzjach: Beneficjenci mogą mieć prawo do głosowania nad istotnymi zmianami w statucie Fundacji, kierunkami inwestycji czy wyborami członków Zarządu i Rady Nadzorczej.
• Monitorowanie realizacji celów: Beneficjenci mają prawo do informacji o działaniach Fundacji oraz do oceny, czy cele Fundacji są realizowane w sposób zgodny z ich oczekiwaniami.

Organy Fundacji rodzinnej odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu skutecznego zarządzania majątkiem oraz realizacji celów fundacji. Zarząd, Rada Nadzorcza oraz Zgromadzenie Beneficjentów to struktury, które wspólnie dbają o interesy Fundacji oraz jej beneficjentów. Dzięki odpowiedniemu podziałowi ról i zadań, Fundacje rodzinne mogą działać efektywnie i transparentnie, zapewniając ochronę i pomnażanie majątku dla przyszłych pokoleń.

Czy zakładając Fundację rodzinną muszę wycofać się z biznesu?

Założenie Fundacji rodzinnej nie wymaga rezygnacji z aktywnej działalności biznesowej. Możesz kontynuować prowadzenie biznesu, jednocześnie korzystając z benefitów, jakie oferuje Fundacja rodzinna, takich jak ochrona majątku, efektywne planowanie sukcesji lub realizacja innych celów. Kluczem do sukcesu jest odpowiednie zaplanowanie struktury Fundacji oraz jasne określenie ról i odpowiedzialności, a także współpraca z ekspertami, którzy pomogą zarówno w optymalnym utworzeniu Fundacji rodzinnej oraz nadaniu jej właściwych zasad działania.

Jeśli zastanawiasz się nad założeniem Fundacji rodzinnej, pamiętaj, że kluczowe jest przemyślane zaplanowanie jej struktury i wybór odpowiednich osób do pełnienia funkcji w jej organach. Warto również skonsultować się z ekspertami, aby Fundacja mogła w pełni wykorzystać swój potencjał i służyć rodzinie przez długie lata.

Zaplanuj spotkanie w trybie online

Koszty założenia Fundacji rodzinnej: co warto wiedzieć?

Założenie Fundacji rodzinnej to strategiczny krok w zarządzaniu i ochronie majątku rodzinnego lub majątku przedsiębiorcy. Jest to proces, który wiąże się jednak z różnymi kosztami, zarówno jednorazowymi, występującymi zazwyczaj na początku, jak i kosztami bieżącymi, które należy ponosić już w trakcie funkcjonowania tej struktury prawnej. W tym wpisie scharakteryzujemy najważniejsze wydatki, jakie należy uwzględnić przy tworzeniu Fundacji rodzinnej oraz podpowiemy kilka praktycznych wskazówek jak zaplanować budżet na ten cel.

Koszty prawne

W początkowym etapie jednym z najważniejszych kosztów są honoraria dla prawników pomagających nam założyć Fundację rodzinną. Koszty te mogą różnić się dość istotnie w zależności od stopnia skomplikowania struktury Fundacji. W ramach usług prawnych koszty obejmują przygotowanie projektu statutu Fundacji, regulaminów wewnętrznych oraz wszelkich innych niezbędnych dokumentów, w tym tych związanych z poszczególnymi organami Fundacji.

Do kategorii kosztów prawnych należy zaliczyć także opłaty sądowe sięgające kilkuset złotych oraz opłaty notarialne związane ze sporządzeniem właściwego statutu Fundacji rodzinnej w formie aktu notarialnego.

Fundusz założycielski

Minimalny kapitał założycielski wymagany do utworzenia Fundacji rodzinnej w Polsce wynosi 100.000,00 złotych. Nie musi być to koniecznie gotówka, bowiem zgodnie z ustawą, wymagane jest wniesienie mienia o takiej wartości na pokrycie funduszu założycielskiego, a zatem mogą to być również np. nieruchomości lub inne aktywa (udziały, akcje, jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, certyfikaty uczestnictwa, ogół praw i obowiązków w spółkach prawa handlowego itp.).

Zgodnie z zasadami określonymi w Ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, poprzez wartość mienia wniesionego do Fundacji rodzinnej należy rozumieć wartość rynkową składników wniesionego mienia w innej postaci niż środki pieniężne, ustaloną na dzień wniesienia tego mienia.

Fundator sporządza spis mienia wnoszonego do Fundacji rodzinnej na pokrycie funduszu założycielskiego. Natomiast po powstaniu Fundacji rodzinnej to już jej zarząd aktualizuje spis mienia i odpowiada za aktualność tego spisu. Zatem na początku to fundator musi samodzielnie dokonać wyceny mienia bądź zlecić taką wycenę podmiotom zewnętrznym, co będzie rodzić dodatkowe koszty zależne od wartości czy rodzaju mienia wnoszonego do Fundacji rodzinnej.

Koszty te można istotnie zredukować lub nawet wyeliminować w przypadku gdy mieniem, wnoszonym przez fundatora do Fundacji rodzinnej, są płynne aktywa inwestycyjne, które są na bieżąco wyceniane na rynku regulowanym, np. giełdzie papierów wartościowych. W tym miejscu mam na myśli np. akcje, kontrakty terminowe na waluty, towary lub indeksy, jednostki uczestnictwa w funduszach powierniczych lub obligacje. W przypadku tej kategorii aktywów przyjąć można, że po stronie fundatora brak będzie konieczności zlecenia zewnętrznej wyceny gdyż aktywa te podlega codziennej wycenie rynkowej i wartość ta jest znana. Inaczej może być jeżeli fundator zdecyduje się wnieść do Fundacji prawo własności nieruchomości – w takiej sytuacji najpewniej nieodzownym okaże się zlecenie sporządzenia wyceny przez rzeczoznawcę majątkowego.

Koszty funkcjonowania Fundacji rodzinnej

W trakcie funkcjonowania Fundacji rodzinnej należy pamiętać o kilku podstawowych typach wydatków:

• dokonanie jakiejkolwiek zmiany w rejestrze Fundacji rodzinnych podlega opłacie w kwocie 250 zł;
• w każdej Fundacji rodzinnej musi funkcjonować Zarząd; w przypadku gdy członkowie Zarządu otrzymują wynagrodzenie, to będzie ono stanowić koszt funkcjonowania Fundacji; co do zasady powołanie Rady Nadzorczej w Fundacji rodzinnej nie jest obligatoryjne, ale należy mieć na uwadze, że wynagrodzenie członków tego organu może wiązać się z dodatkowym kosztem dla Fundacji;
• Fundacja rodzinna jest osobą prawną, a więc ma obowiązek prowadzenia pełnej księgowości i sporządzania sprawozdań finansowych; Fundacja rodzinna musi zatem ponosić koszty wynagrodzenia dla księgowości;
• w niektórych przypadkach sprawozdanie finansowe Fundacji rodzinnej podlegać będzie badaniu przez biegłego rewidenta, co może stanowić dodatkowy koszt jej funkcjonowania.

Na Fundację rodzinną został nałożony obowiązek dokonania przez firmę audytorską albo zespół audytorów wyznaczony przez zgromadzenie beneficjentów audytu zarządzania aktywami Fundacji rodzinnej, zaciągania i spełniania zobowiązań oraz zobowiązań publicznoprawnych, pod kątem prawidłowości, rzetelności oraz zgodności z prawem, celem oraz dokumentami fundacji rodzinnej. Audyt ma na celu ochronę interesów beneficjentów, którzy nie zawsze będą zainteresowani zarządzaniem Fundacją rodzinną.

Audyt przeprowadza się co najmniej raz na cztery lata. W skład zespołu audytorów wchodzą biegły rewident, doradca podatkowy, adwokat lub radca prawny.

W przypadku Fundacji rodzinnej, której sprawozdanie finansowe podlega badaniu zgodnie z Ustawą o rachunkowości, audyt przeprowadza się corocznie przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego.

Są to dodatkowe koszty, które należy mieć na uwadze przy planowaniu założenia Fundacji rodzinnej.

Podsumowanie

Założenie Fundacji rodzinnej to inwestycja, która może przynieść wiele korzyści w zakresie ochrony i zarządzania majątkiem, jednak wymaga także świadomego podejścia do kosztów. Należy przygotować się na różnorodne wydatki związane z usługami prawnymi, doradczymi, administracyjnymi oraz operacyjnymi. Ważne jest, aby zaplanować budżet na etapie tworzenia Fundacji oraz na bieżące jej utrzymanie, uwzględniając wszystkie potencjalne koszty.

Przed przystąpieniem do procesu zakładania Fundacji rodzinnej, warto skonsultować się z doświadczonym prawnikiem, aby dokładnie zrozumieć wszystkie związane z tym wydatki oraz jak najlepiej przygotować się finansowo-organizacyjnie na ten krok. Dzięki temu nowopowstała Fundacja rodzinna będzie mogła skutecznie realizować swoje cele i służyć beneficjentom przez długie lata.

Zaplanuj spotkanie w trybie online

*****

Radcy prawni oraz doradcy podatkowi pracujący w ramach GALIŃSKI & KLEINA Kancelarii Radców Prawnych Sp. p. w Gdańsku posiadają ponad 15-letnie doświadczenie zdobyte w ramach doradztwa świadczonego na rzecz przedsiębiorców (MSP) oraz klientów indywidualnych z sektora HNWI (High-Net-Worth Individual). Zespół Kancelarii Galiński & Kleina posiada wiedzę oraz kompetencje, aby pomóc Państwu w każdej skomplikowanej sprawie cywilnej, gospodarczej lub podatkowej.

Jeżeli zainteresował Państwa ten temat i chcieliby Państwo skorzystać z usług doradztwa prawnego lub podatkowego oferowanych przez naszą Kancelarię, zapraszam do bezpośredniego kontaktu. Udzielamy porad podczas spotkań w Kancelarii, jak również drogą mailową lub telefonicznie / zdalnie.

 

Paweł Galiński

Partner, radca prawny

 

Maciej Smoliński

Aplikant radcowski

 

GALIŃSKI & KLEINA Kancelaria Radców Prawnych Sp. p.

Ks. Jerzego Popiełuszki 24a/4, 80-864 Gdańsk

email: biuro@gklaw.pl

tel.: +48 58-351-48-44

tel.: +48 608-311-704