Rygor natychmiastowej wykonalności – na czym polega ta instytucja prawna?

Czym jest rygor natychmiastowej wykonalności?

Rygor natychmiastowej wykonalności to pojęcie związane z możliwością wykonania orzeczenia sądowego w drodze egzekucji. Przepisy prawa przewidują pewne warunki dla wykonalności orzeczenia. Pierwszym z nich jest jego uprawomocnienie. Do takiej sytuacji dochodzi wtedy, kiedy od orzeczenia sądu nie przysługuje środek odwoławczy lub inny zwyczajny środek zaskarżenia. Zdarza się jednak, że orzeczenia sądów stają się wykonalne, pomimo że nie zdążyły się jeszcze uprawomocnić. W takim przypadku sąd nadaje im właśnie omawiany rygor natychmiastowej wykonalności. Wyrok, co do którego orzeczono rygor natychmiastowej wykonalności, może zostać skierowany do egzekucji, nawet jeśli w sprawie wniesiono apelację lub inny środek zaskarżenia.

Rygor natychmiastowej wykonalności a przepisy K.P.C. i K.P.A. W jakich sytuacjach może zostać nadany rygor natychmiastowej wykonalności?

Kwestia rygoru natychmiastowej wykonalności regulowana jest różnymi aktami prawnymi, odnoszącymi się m.in. do procedury cywilnej, jak i procedury administracyjnej oraz administracyjno-sądowej.

W zakresie pierwszego z wyżej wymienionych, przepisy Kodeksu postępowania cywilnego mówią o tym, że sąd z urzędu nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli zasądza alimenty – co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa, a co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa za okres nie dłuższy niż za trzy miesiące, lub jeżeli zasądza roszczenie uznane przez pozwanego, lub wyrok uwzględniający powództwo jest zaoczny. Ponadto sąd może nadać wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli zasądza należność z weksla, czeku, dokumentu urzędowego lub dokumentu prywatnego, którego prawdziwość nie została zaprzeczona, oraz jeżeli uwzględnia powództwo o naruszenie posiadania. Są to jednak wyłącznie poszczególne zasady nadawania przez sąd rygoru natychmiastowej wykonalności, od którego K.P.C. przewiduje różne odstępstwa.

Pomimo zbieżności nazw, instytucja rygoru natychmiastowej wykonalności w postępowaniu administracyjnym różni się od tej regulowanej przepisami K.P.C.

Artykuł 108 Kodeksu postępowania administracyjnego mówi o rygorze natychmiastowej wykonalności decyzji administracyjnej, który może zostać nadany decyzji, od której służy odwołanie, gdy jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego albo dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami bądź też ze względu na inny interes społeczny lub wyjątkowo ważny interes strony. W tym ostatnim przypadku organ administracji publicznej może w drodze postanowienia zażądać od strony stosownego zabezpieczenia.

Jak widać zatem, pomimo że różne regulacje prawne posługują się pojęciem „rygoru natychmiastowej wykonalności”, praktyczne przeznaczenie i zastosowanie tej instytucji może być zupełnie różne.

Rygor natychmiastowej wykonalności decyzji administracyjnej

Jak wskazano to już powyżej, rygor natychmiastowej wykonalności decyzji administracyjnej może zostać nadany w szczególnych wypadkach uregulowanych w art. 108 K.P.A.

Warto również wspomnieć, że rygor natychmiastowej wykonalności może zostać nadany jedynie decyzji, od której służy odwołanie, czyli decyzji nieostatecznej. Jest on nadawany z urzędu lub na wniosek strony. Co do poszczególnych przesłanek z art. 108 K.P.A., należałoby przyjąć, że organ administracji nadaje z urzędu decyzji rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli natychmiastowe wykonanie decyzji jest niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego albo dla zabezpieczenia gospodarstwa przed ciężkimi stratami bądź też ze względu na inny interes społeczny. Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności na wniosek strony następuje wówczas, jeżeli natychmiastowe wykonanie decyzji jest niezbędne ze względu na wyjątkowo ważny interes tejże strony.

W postępowaniu administracyjnym rygor natychmiastowej wykonalności nadawany jest przez organ, który wydał decyzję. Poprzedzone jest to wymogiem oceny zaistnienia przesłanek do takiego działania, z tym zastrzeżeniem, że jeżeli organ ustali, że zaistniały przesłanki wyszczególnione w art. 108 K.P.A., jest zobowiązany do nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności.

Jeśli decyzji nadany został rygor natychmiastowej wykonalności, nie stosuje się innych przepisów KPA, mówiących o tym, że przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie ulega wykonaniu oraz wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji.

Rygor natychmiastowej wykonalności a klauzula wykonalności

Pojęcie klauzuli wykonalności, z pewnymi wyjątkami, związane jest ściśle z postępowaniem cywilnym. W zależności od trybu, w jakim toczy się postępowanie (np. postępowanie z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych lub postępowanie w sprawach gospodarczych) sąd albo nadaje klauzulę wykonalności wyrokowi, co do którego orzeczono rygor natychmiastowej wykonalności z urzędu albo robi to na wniosek zainteresowanej strony. Dopiero taki wyrok, zaopatrzony w sądową klauzulę wykonalności, stanowi tytuł wykonawczy, podlegający wykonaniu w drodze egzekucji przez komornika sądowego lub sąd.

W większości przypadków nie wystarczy zatem, że sąd w wyroku orzekł o rygorze natychmiastowej wykonalności konkretnego świadczenia lub roszczenia. W zdecydowanej części przypadków, co uzależnione jest od przedmiotu danej sprawy, zainteresowany w celu doprowadzenia do egzekucji zasądzonych mu świadczeń albo roszczeń, zmuszony będzie do podjęcia dodatkowych czynności tj. wystąpienia do sądu z odrębnym wnioskiem o nadanie wyrokowi klauzuli wykonalności.

Zażalenie na rygor natychmiastowej wykonalności

Niezależnie od roli, w jakiej występujemy, czy to w postępowaniu cywilnym, czy też w postępowaniu administracyjnym, warto pamiętać o możliwości wzruszenia decyzji sądu lub organu administracji, w przedmiocie nadania rygoru natychmiastowej wykonalności.

Przepisy procedury cywilnej przewidują, że na postanowienia sądu (również te zawarte w treści wyroku) przysługuje zażalenie do innego składu sądu pierwszej instancji. Takie zażalenie poprzedzone musi zostać wnioskiem o uzasadnienie, jeśli sąd nie uzasadnił go z urzędu, niekiedy musi zostać należycie opłacone i w każdym przypadku spełniać wymogi przewidziane dla pisma procesowego, w tym m.in. zawierać zarzuty i ich uzasadnienie. Należy pamiętać również o terminie na wniesienie zażalenia – ten co do zasady wynosi 7 dni od dnia doręczenia odpisu postanowienia (wyroku) wraz z uzasadnieniem. Przekroczenie terminu lub wniesienie zażalenia dotkniętego innymi brakami, może skutkować jego odrzuceniem.

Zażalenie przysługuje również stronie postępowania administracyjnego. W przypadku jeśli organ administracji nada rygor natychmiastowej wykonalności decyzji już po jej wydaniu, obowiązany jest wydać w tym przedmiocie odrębne postanowienie, na które strona może wnieść zażalenie. Tutaj, podobnie jak w postępowaniu cywilnym, zażalenie musi spełniać wymogi przewidziane dla pisma w przepisach KPA, zawierać zarzuty oraz ich uzasadnienie, a także musi zostać wniesione w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia stronie.

Rygor natychmiastowej wykonalności, choć różny w zależności od charakteru danego postępowania, nosi pewne podobieństwa, przynajmniej w zakresie sposobów i terminów zaskarżenia orzeczeń go nadających.

Radcy prawni oraz doradcy podatkowi pracujący w ramach GALIŃSKI & KLEINA Kancelarii Radców Prawnych Sp. p. w Gdańsku posiadają ponad 15-letnie doświadczenie zdobyte w ramach doradztwa świadczonego na rzecz przedsiębiorców (MSP) oraz klientów indywidualnych. Zespół Kancelarii Galiński & Kleina posiada wiedzę oraz kompetencje, aby pomóc Państwu w każdej skomplikowanej sprawie gospodarczej.

Jeżeli zainteresował Państwa ten temat i chcieliby Państwo skorzystać z usług doradztwa prawnego lub podatkowego oferowanych przez naszą Kancelarię, zapraszam do bezpośredniego kontaktu. Udzielamy porad podczas spotkań w Kancelarii, jak również drogą mailową lub telefonicznie / zdalnie. Prowadzimy sprawy sądowe oraz administracyjne na terenie całej Polski.

Zaplanuj spotkanie w trybie online

Paweł Galiński

Partner, radca prawny 

 

Maciej Smoliński

Aplikant radcowski

 

GALIŃSKI & KLEINA Kancelaria Radców Prawnych Sp. p.

ul. Ks. Jerzego Popiełuszki 24a/4, 80-864 Gdańsk

email: biuro@gklaw.pl

tel.: +48 58-351-48-44

tel.: +48 608 – 311 – 704