Wydziedziczenie w testamencie – czym jest, jak je podważyć?

Wydziedziczenie w testamencie – co to takiego?

Wydziedziczenie oznacza pozbawienie przez spadkodawcę, w testamencie, osoby należącej do kręgu uprawnionych do zachowku, czyli najbliższej rodziny, prawa do zachowku.

Wśród uprawnionych do zachowku należy wskazać zstępnych, małżonka i rodziców. Wydziedziczenie musi być bezwarunkowe, nie może być ograniczone terminem. Z treści testamentu spadkodawcy powinien wynikać zamiar pozbawienia określonej osoby prawa do zachowku. Powinny być również wskazane przyczyny wydziedziczenia. Spadkodawca może wydziedziczyć, jeżeli uprawniony do zachowku:

1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Aby skorzystać z tej przesłanki wydziedziczenia, konieczne jest, aby zachowanie wydziedziczonego charakteryzowało się cechami szczególnymi: było realizowane uporczywie; w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, a także wbrew woli spadkodawcy.

2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci; jest to szeroko rozumiane umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu spadkobiercy lub bliskich mu osób.

3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych. Dopełnianie obowiązków rodzinnych polega co do zasady na udzielaniu pomocy, zarówno materialnej (alimentowanie spadkodawcy), jak i w postaci wsparcia psychicznego, duchowego, zwłaszcza drogą utrzymywania kontaktów ze spadkodawcą na odpowiednim poziomie. Dla zaistnienia omawianej przesłanki nie jest jednak potrzebne wystąpienie szkody w postaci wymiernych materialnie, negatywnych skutków braku pomocy i wsparcia.

Jest to zamknięty katalog przyczyn wydziedziczenia, co tym samym oznacza, że jeżeli spadkodawca nie poda co najmniej jednej z tych przyczyn w testamencie (może podać kilka) lub przyczyna taka zostanie podważona, to wydziedziczenie będzie bezskuteczne.

Czy można podważyć testament notarialny z wydziedziczeniem?

Zdarzają się sytuacje, w których niezadowoleni spadkobiercy decydują się na podważenie testamentu notarialnego.  Zwłaszcza w sytuacji, gdy mają podejrzenie, że zapisy w nim się znajdujące nie są zgodne z prawem. Aby skutecznie dokonać podważenia testamentu sporządzonego przez notariusza, należy wykazać przesłanki do jego unieważnienia. Unieważnienie testamentu jest możliwe wtedy, gdy:

• w trakcie jego sporządzania spadkodawca był w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli – czyli był w złym stanie psychicznym, np. w wyniku zaburzeń lub poważnej choroby, które mogły mieć wpływ na jego działanie.
• testament został spisany pod wpływem groźby lub błędu, który mógł wpłynąć na jego treść.

Podważenie wydziedziczenia – przesłanki

Warto pamiętać, że istnieje także możliwość podważenia wydziedziczenia poprzez:

• Zakwestionowanie przyczyny wydziedziczenia. Może ona przybrać postać formalną, czyli postawienie przed spadkobiorcę zarzuty, że przyczyna wskazana przez spadkodawcę nie została przewidziana przez obowiązujące przepisy prawa. Inną zaś opcją jest twierdzenie, że co prawda spadkodawca powołać się na jedną z przyczyn opisanych w Kodeksie cywilnym jednak błędnie przyjął, że zachowanie wykluczonego spadkobiorcy wypełnia te przesłanki.
• Wykazanie, że mimo wydziedziczenia spadkodawca przebaczył zachowanie będące podstawą wydziedziczenia. Przebaczenie jest bowiem aktem przede wszystkim uczuciowym i emocjonalnym wynikającym z bliskich więzów rodzinnych, służącym spajaniu tych więzów i ochronie rodziny. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.
• Podważenie całego testamentu. Jeśli testament jest nieważny, tym samym następuje także podważenie skuteczności wydziedziczenia.

Jak podważyć wydziedziczenie?

• Należy zbadać czy sporządzony testament jest ważny. Jeśli któraś z przyczyn nieważności zaistnieje – cały testament jest nieważny, a wraz z nim zapis dotyczący wydziedziczenia.
• Jeśli testament jest ważny, należy zbadać, czy poprawnie została wskazana jedna z przesłanek wydziedziczenia, które w testamencie ujął spadkodawca – jeśli opisane zachowanie spadkobiercy nie jest uznane za przesłankę wydziedziczenia – takie wydziedziczenie będzie nieważne. Wymóg podania w testamencie przyczyny wydziedziczenia służy temu, aby po śmierci spadkodawcy móc zweryfikować, czy przyczyna ta była prawdziwa i rzeczywista.
• Kwestionowanie prawdziwości twierdzeń spadkodawcy. Jeśli wskazana przez spadkodawcę przesłanka do wydziedziczenia, spełnia wymogi formalne – jest zgodna z przepisami, istnieje możliwość kwestionowania prawdziwości wskazanych w testamencie przyczyn wydziedziczenia.
• W przypadku gdy przesłanka wydziedziczenia została wskazana poprawnie, jak również opisane przez spadkodawcę zachowanie uprawnionego do zachowku jest zgodne z prawdą, możliwe jest udowodnienie, że spadkodawca dokonał przebaczenia.

Jeżeli zainteresował Państwa ten temat i chcieliby Państwo skorzystać z usług doradztwa prawnego lub podatkowego oferowanych przez naszą Kancelarię, zapraszamy do bezpośredniego kontaktu. Zespół Kancelarii GALIŃSKI & KLEINA posiada wiedzę oraz kompetencje, aby pomóc Państwu w każdej skomplikowanej sprawie prawnej oraz podatkowej. Udzielamy porad podczas spotkań w Kancelarii, jak również drogą mailową lub telefonicznie / zdalnie. Prowadzimy sprawy na terenie całej Polski.

Zaplanuj spotkanie w trybie online

Paweł Galiński

Partner, radca prawny

 

GALIŃSKI & KLEINA Kancelaria Radców Prawnych Sp. p.

ul. Ks. Jerzego Popiełuszki 24a/4, 80-864 Gdańsk

email: biuro@gklaw.pl

tel.: +48 58-351-48-44

tel.: +48 608 – 311 – 704